بهای تمام شده به معنای هزینه کلی است که برای تولید یا تأمین یک کالا یا خدمات مرتبط با آن پرداخت میشود. به عبارت دیگر، این مفهوم به مجموع هزینههای مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با تولید یا ارائه یک محصول یا خدمت اشاره دارد.
بهای تمام شده شامل هزینههای مواد اولیه، نیروی کار، تولید، مدیریتی، تبلیغات و توزیع، اجاره تجهیزات و تأسیسات، اعتباری و هرگونه هزینه دیگری به مستقیم یا غیرمستقیم تولید یا ارائه محصول یا خدمت مرتبط باشد، میشود.
بهای تمام شده به عنوان یک معیار مهم در تجزیه و تحلیل هزینههای تولید و مدیریت مالی شرکت و واحدهای اقتصادی استفاده میشود تا به تصمیمگیریهای مدیریتی و مالی کمک کند، همچنین برای تعیین قیمت محصولات یا خدمات به مشتریان اهمیت دارد.
بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم
بهای تمام شده Cost Total میتواند به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم شود:
• بهای تمام شده مستقیم (Cost Direct) :
بهای تمام شده مستقیم به هزینههای مستقیم مرتبط با تولیدی ارائه محصول یا خدمت اشاره دارد. این هزینهها به طور مستقیم و بدون واسطه در تولید محصول یا ارائه خدمت مصرف میشوند.
نمونه هایی از بهای تمام شده مستقیم شامل هزینههای مواد اولیه، نیروی کار مستقیم (کارگرانی که به طور مستقیم در تولید مشغول هستند) و هزینههای ماشین آلات مستقیم ( اگر در تولید استفاده شوند) میباشد.
• بهای تمام شده غیرمستقیم (Cost Indirect) :
بهای تمام شده غیر مستقیم به هزینههایی اشاره دارد که به طور غیر مستقیم به تولید یا ارائه محصول یا خدمات مرتبط هستند و نمیتوان آنها را به طور مستقیم به یک محصول خاص نسبت داد. این هزینهها ممکن است در تمام فرآیند تولید یا خدمات، اما به صورت مستقیم به هر محصول خاص تخصیص داده نشوند. نمونه هایی از بهای تمام شده غیرمستقیم شامل هزینههای مدیریتی، هزینهها یا اجاره تجهیزات و تأسیسات کلی کارخانه، هزینههای توزیع و حمل و نقل، و هزینههای اداری و عمومی میباشد.
تمیز نگهداشتن این دو دسته از بهای تمام شده به کمک مدیریت مالی و تصمیمگیریهای استراتژیک در یک سازمان کمک میکند.
اقلام تفاضلی بهای تمام شده
اقلام تفاضلی بهای تمام شده (Costs Differential) هزینهها و فوایدی هستند که به عنوان نتیجه انجام یک تصمیم و یا یک عملیات خاص درسازمان تغییر میکنند. این اقلام به مدیران و تصمیم گیرندگان اجازه میدهند تاثیر تصمیمات خود را بر کل بهای تمام شده یا سود و زیان سازمان ارزیابی کنند. تعدادی از اقلام تفاضلی بهای تمام شده عبارتند از:
هزینههای متغیر (Costs Variable):
این هزینهها به تعداد و حجم تولید یا خدمات ارائه شده وابسته هستند. اگر تصمیمی اتخاذ شود که تولید یا خدمات کاهش یا افزایش یابد، هزینههای متغیر نیز تغییر میکنند.
هزینه های ثابت (Costs Fixed):
این هزینهها به مقدار تولید یا خدمات ارائه شده وابسته نیستند و در صورت تغییر تولید یا خدمات، تغییر نمیکنند. اگر تصمیم یا اتخاذ شود که تولید یا خدمات کاهش یا افزایش یابد، هزینههای ثابت تفاضلی نخواهند داشت.
فواید تفاضلی (Revenues Differential) :
این فواید به تغییرات در درآمد ناشی از تصمیمات خاص ارتباط دارند. اگر یک تصمیم منجر به افزایش درآمد یا کاهش هزینههای متغییر شود، فواید تفاضلی مثبت ایجاد میکند.
هزینههای جانبی (Costs Sunk) :
این هزینهها؛ هزینه هایی هستند که در گذشته پرداخت شدهاند و توسط تصمیمات فعلی قابل تغییر نیستند. این هزینهها باید در تصمیمات آینده نادیده گرفته شوند.
اقلام تفاضلی بهای تمام شده در تحلیل تصمیمات مدیریتی و مالی مورد استفاده قرار میگیرند تا تأثیر تغییرات و تصمیمات بر کل بهای تمام شده یا سود و زیان سازمان بررسی شود.